બ્રહ્માંડમાં અનેક એક્ઝોપ્લેનેટની ખોજ કરતાં નાસાનાં ‘કેપ્લર’ અને ‘ટેસ્સ’
યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકાની અંતરિક્ષ સંસ્થા ‘નાસા’નાં બે મહત્ત્વાકાંક્ષી મિશન ‘કેપ્લર’ અને ‘ટેસ્સ’ અંતરિક્ષમાં પૃથ્વી સમા એક્ઝોપ્લેનેટની ખોજ માટે ખ્યાતિ પામ્યાં છે. અમેરિકામાં એરોનોટિક્સ તથા એરોસ્પેસ ક્ષેત્રે સંશોધન ઉપરાંત વિવિધ સિવિલિયન સ્પેસ પ્રોગ્રામ્સનાં સંચાલનની જવાબદારી ‘નેશનલ એરોનોટિક્સ એન્ડ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન’ને હસ્તક છે.
અવકાશ સંશોધન ક્ષેત્રે નાસાના સમાનવ અને માનવરહિત કાર્યક્રમોનું યોગદાન બહુમૂલ્ય છે. વર્તમાનમાં પૃથ્વી પર જીવનના અસ્તિત્વ ટકવા વિશે સંશયો અને ચિંતા ફેલાતાં જાય છે, ત્યારે પૃથ્વીવાસીઓને વસવાટ યોગ્ય વિકલ્પરૂપ ગ્રહોની શોધ અનિવાર્ય બની છે.
આપણા સૂર્ય સમાન અન્ય તારાઓને પણ પૃથ્વી જેવા ગ્રહો હોઈ શકે છે જેમને એક્ઝોપ્લેનેટ કહેવામાં આવે છે.
આપણી ગેલેક્સી મિલ્કી વેમાં અન્ય તારાઓના ગ્રહો-એક્ઝોપ્લેનેટની ખોજ માટે નાસા સક્રિય છે. અમેરિકાની અવકાશ સંસ્થા નાસાના ઉપક્રમે છેલ્લાં દસ વર્ષમાં ‘કેપ્લર’ અને ‘ટેસ’ નામક બે મહત્ત્વાકાંક્ષી મિશન સફળ થયાં છે. 2009માં કાર્યરત થયેલ કેપ્લર સ્પેસ મિશન હેઠળ કેપ્લર સ્પેસ ટેલિસ્કોપ અને K2 દ્વારા અવકાશમાં 2600થી વધુ એક્ઝોપ્લેનેટ્સ શોધી કઢાયાં છે. 2018માં લૉંચ થયેલ ‘ટેસ્સ પ્રોજેક્ટ’ના ટેસ સેટેલાઇટ દ્વારા દસ ‘કન્ફર્મ્ડ’ એક્ઝોપ્લેનેટની ખોજ થઈ ચૂકી છે.
શું આવા એક્ઝોપ્લેનેટ પર જીવન વિકસ્યું હશે? એલિયન સભ્યતાઓ ત્યાં વસી હશે? માનવજીવનને વિકસવા યોગ્ય એક્ઝોપ્લેનેટ શોધી શકાશે? અત્યારે તો આશાનાં કિરણો ફૂટતાં જણાય છે. ‘મધુસંચય’ના આજના લેખમાં કેપ્લર મિશન અને ટેસ્સ પ્રૉજેક્ટ હેઠળ એક્ઝોપ્લેનેટની ખોજ અંગે દિલચશ્પ વાતો જાણીએ.
[આપના સ્ક્રીન પર આ રસપ્રદ લેખ અહીંથી આગળ, નીચે ન દેખાય, તો લેખના શીર્ષક / ટાઇટલ પર ક્લિક કરશો. ત્યાં ક્લિક કરતાં જ નીચે પૂરો લેખ આવી જશે. – હરીશ દવે]
મધુસંચય 