ભારતની અવકાશવિજ્ઞાન ક્ષેત્રે સિદ્ધિ: ‘ચંદ્રયાન’થી આરંભાતું ‘મૂન-મિશન’

.

આજે 22મી ઓક્ટોબર, 2008ને બુધવારે સવારે આશરે 6.22 વાગ્યે ભારતનું ‘ચંદ્રયાન-1′ (Chandrayaan – 1) ચંદ્રની સફરે જવા ઉપડી ચૂક્યું છે.

દક્ષિણ ભારતના શ્રીહરિકોટા લોંચિંગ સ્ટેશન ખાતેથી પીએસએલવી (PSLV – Polar Satellite Launch Vehicle) રોકેટની મદદથી લોંચ થયેલ ‘ચંદ્રયાન-1’થી ભારતના પ્રથમ માનવરહિત મૂન મિશનનો આરંભ થયો છે.

જ્યારે ‘ચંદ્રયાન-1′ ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં ઘૂમવા લાગશે, ત્યારે તેમાંથી નાનકડો ભારતીય ઉપગ્રહ એમઆઇપી (Moon Impact Probe) ચંદ્રની ધરતી પર ઉતરશે. તે સાથે ભારતનો ત્રિરંગો રાષ્ટ્રધ્વજ ચંદ્ર પર પહોંચશે. અમેરિકા, રશિયા અને જાપાન – ત્રણ દેશો પછી ચંદ્ર પર રાષ્ટ્રધ્વજ મૂકનાર ભારત વિશ્વનો ચોથો દેશ બનશે. ઇસરો (ઇસ્રો) ના નામે ઓળખાતી ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO – Indian Space Research Organisation) ના ઉપક્રમે છોડાયેલ ‘ચંદ્રયાન-1′ લગભગ બે વર્ષ સુધી ચંદ્રને ભ્રમણ કરતાં રહીને ચંદ્ર વિશે મહત્વની માહિતી મોકલશે. ચંદ્રની સપાટીનો અભ્યાસ, તેનાં બંધારણીય તત્ત્વો અને મિનરલ્સની જાણકારી, યુરેનિયમ – 3 જેવા તત્ત્વોના પ્રમાણની ચકાસણી, ચંદ્રના ભૂપૃષ્ઠનો ત્રિ-પરિમાણીય નકશો તૈયાર કરવો ઇત્યાદિ મૂન મિશનનાં મૂળભૂત હેતુઓ છે.

આ પછી 2010માં રશિયાના સહયોગથી ‘ચંદ્રયાન-2’ને  મોકલવા માટેનું આયોજન ઇસરો કરી રહ્યું છે. આ મૂન મિશનોના ખર્ચ અને વૈજ્ઞાનિક હેતુઓ વિશે વિવાદો ઊઠવા છતાં ભારતીય અવકાશ વૈજ્ઞાનિકોની આ મહાન ઉપલબ્ધિ બિરદાવવા લાયક છે.

‘મધુસંચય’ના સુજ્ઞ વાચકો આ ઉપલબ્ધિને જરૂરથી વધાવી લેશે.

.